Շատ հին ժամանակ մի թագավոր կար

Զորեղ, իմաստուն և շատ էլ արդար:

Դա որ ծերացավ, մոտեցավ մահվան,

Չգիտեր, եթ ո՞վ կհաջորդե իրան.

Թեպետ նա ուներ տասներկու որդի,

Բայց չէր իմանում, թե որին ընտրի:

Մեծը ուժով էր, բայց անգութ ու չար,

Նրանից փոքրը՝ թույլ և ցավագար.

Երրորդը՝ անհոգ ու խելքից պակաս,

Չորրորդը՝ անմիտ, թեև անվնաս.

Այսպես ոչ մեկը հոր սրտովը չէր,

Ոչ մեկը նրա բնույթը չուներ.

Միայն մի քիչ հույս կրտսերն էր տալիս,

Բայց նա էլ հոր մոտ չէր գնում, գալիս,

Այդ պատճառով էլ հայրը չգիտեր,

Թե արդյոք նա ինչ շնորհքի տեր էր:

Թագավորն այսպես շատ որ մտածեց,

Հանելուկի պես մի բան հնարեց.

Մի թարմ ցախավել իր առջև դրած,

Որդոցը կանչեց և նրանց ասաց.

-,,Սիրելիք, այսօր ես ձեզ կանչել եմ,

Որ վերջին կամքս ամենքիդ հայտնեմ.

Ինչպես տեսնում եք , ես ծերացել եմ,

Եվ բավական է, որքան ապրել եմ.

Շուտով իմ նախնյաց ճամփովը կերթամ.

Նրանց պես ես էլ սև հող կդառնամ:

Բայց քանի ողջ եմ, շունչս բերնումս,

Կուզեմ ձեզ հայտնել, ինչ կա մտքումս.-

Ահա ձեր առջև մի թարմ ցախավել,

Որ ես հենց այսօր կապել եմ տվել.

Ձեզնից ով որ կկոտրե սրան,

Իմ թագն ու գահը ես կտամ նրան:

Դեհ, առաջ եկեք, ուժերդ փորձեցեք,

 Տեսնեմ ձեզանից որդ կկոտրեք:

-Հայր, ես կկոտրեմ,- ասաց մեծ որդին,

Եվ վստահությամբ մոտեցավ ավլին.

Վեր առավ ավելն ու ծունկը կալավ,

Քաշեց, քաշքշեց ոչինչ չի եղավ.

Շատ քրտինք թափեց, շատ չարչարվեցավ,

Դեղնեց, սփրթնեց ւ ետ քաշվեցավ:

Հետո երկրորդը եկավ, վեր առավ,

Նա էլ իր եղբոր դառն օրին հասավ.

Երրորդն էլ եկավ իր ուժը փորձեց,

Բավական տանջանք չորրորդն էլ կրեց,

Մյուսներն էլ իրանց բախտը փորձեցին,

Բայց ցախավելը չի էլ ծռեցին,

Ամենից վերջը փոքրը մոտեցավ

Եվ իր հոր առջև այսպես խոսեցավ.

-Հայր, ես չեմ ուզում իմ ուժը փորձել

Իմ եղբարց նման իզուր չարչարվել.

Ես երեխա չեմ, որ ձեռքս մեկնեմ

Դեպի լուսինը, որ նրան բռնեմ.

Ջուրը կխեղդե, կրակը կայրե,

Ով այս չգիտե, թող նա փորձ անե:

Ես ուժ տեսնում եմ ամենայն բանում,

Թե երկրիս վրա , և՛ թե երկնքում:

Առ մեկ բարակ ծեղ, մի մազ կամ մի թել,

Մեծ ուժ կգտնես ամենի մեջ էլ:

Թե փոքրիկ միջատ, թե ուղտ ահագին,

Ամենքն էլ ուժից մեկ բաժին ունին

Կա և խելքի ուժ,ինչպես և սրտի,

Աչքի, ականջի, ձեռքի և ոտքի.

Ուժ չի ունենալ ոչ մի առարկա,

Եթե մասներում միություն չկա.

Մասներն իրար հետ, երբ սերտ կապ ունին,

Նրանք անկասկած ուժով կլինին

Այսպես շատ անհատ երբ որ միանան,

Մեծ և չափազանց մեծ ուժ կստանան.

Մեզ լավ օրինակ մրջյունն ու մեղուն,

Թե նրանք խմբով ինչեր են անում.

Նրանց պես եթե մարդիկ միանան,

Լեռներ կշրջեն, եթե կամենան.

Եվ ինչքան լճեր, ինչքան ջրանցքներ

Միացած ուժով կարող են շինել:

Ես քո տերության ցրված ուժերը,

Ինչպես ցախավլիդ ճկուն ճղները,

Աուր կապերով կապած կապահեմ,

Այս է քո միտքը, ես ինչքան գիտեմ:

Բայց որ իմ միտքը լավ հասկացնեմ,

Տեսեք ավելը ինչպես կկոտրեմ>>:

Եվ այս ասելով՝ նա վեր է առնում,

Ավելի կապերը քանդում, արձակում.

Ճկուն ճղները վերցնում է հատ-հատ,

Ամենի առջև կոտրում զատ-զատ:

-Ապրիս, որդյակս,-ասում է հայրը,-

Քեզ է արժանի իմ թագն ու գահը:

Գրկում է որդուն, ճակատը համբուրում,

Եվ թագն իր ձեռքով գլխին է դնում:

-Տեսեք ,-ասում է մյուս եղբայրներին,-

Դուք չնախանձեք ձեր եղբոր փառքին,

Եթե սրա հետ սերտ սիրով մնաք,

Ավելի մեծ ուժ և փառք կստանաք.

Իսկ եթե զատվիք և ջոկ-ջոկ լինիք,

Քանդված ավելի պես շուտ կկոտրտվիք:

-Մենք հնազանդ ենք,- ասում են նրանք,-

Տալով եղբորը պատիվ և հարգանք.

Իմաստուն որդին հասավ մուրազին,

Դուք էլ նրա պես հասնիք ձերինին:

Հեղինակ՝ Ղազարոս Աղայան

Առաջադրանքներ

1.Բնութագրի՛ր թագավորին:

2.Քո կարծիքով ո՞րն էր այս պատմության ասելիքը:

3.Համառոտ ներկայացրո՛ւ թագավորի փոքր տղայի ասածը՝ քո մեկնաբանությամբ:

4. Ո՞րն էր ցախավելի գաղտնիքը:
5. Զրույցի իմաստն արտահայտող ասացվածք գրիր:
6. Ո՞ր առակին է նման այս զրույցը:

1. Տրված բառերի բաղադրիչները գծիկով բաժանի՛ր: Բոլոր բառերի վերջին բաղադրիչներն ի՞նչ նմանություն ունեն:

3. Տրված բառերը դարձրո՛ւ հոգնակի և տեղադրի՛ր նախադասությունների մեջ:

4. Փակագծերում տրված բառերը պահանջվող թվով դի՛ր (եզակի կամ հոգնակի) և համապատասխանեցրո՛ւ նախադասությանը:

Կան ջրային … («խուզարկու»), … (որ) … (ծով) ու … (օվկիանոս) … (գանձ) են որոնում: Հայտնի են հեքիաթային … (հաջողություն): Վագներն իր … (ընկեր) հետ Ֆլորիդայի … (ափ) մոտ խորտակված իսպանական… (նավ) ավելի քան միլիոն դոլար … (արժեք) … (գանձ) է գտել: Բայց ավելի մեծ … (թիվ) են կազմում այնպիսի … (որոնող), … (որ) չեն կարողանում նույնիսկ … (որոնում) … (ծախս) փակել:

5. Կետերը փոխարինի՛ր փակագծերում տրված բառերից կազմված համապատասխան գոյականներով:

Դասարանական աշխատանք

1. Կատարիր գումարում.

ա) 3,421 + 53,75 = 57.171

բ) 0,5231 + 2,4 = 2.9231

գ) 83 +451,2 = 534.2

դ) 0,003 + 2191,6 = 2191.603

ե) 2,14 + 36 = 38.14

զ) 0,035 + 0,00071 =  0.03571

2. Կատարիր հանում.

ա) 5,36 – 4,14 = 1.22

բ) 21,24 – 13,12 = 8.12

գ) 222,982 – 56,327 = 166655

դ) 27 – 8,256 = -8229

ե) 0,625 – 0,1 = 0.525

զ) 7,35 – 6 =1.35

3. Հաշվիր գումարը.

ա) -3,244 + 8,01 = 4.766

բ) 14,62 + (-0,37) = 14.25

գ) 21,21 + (-4,8) =16.41

դ) -5,3 + 1,72  =119

4. Լուծիր հավասարումը.

ա) 9,63 + x = 14

X=14-963

X=-949

բ) 42,9 + x = 5,114

X=5114-429

X=4685

գ) 136,18 – x = 37,241

37,241+136,18

X=173.421

դ) 53,27 + x = 90

90-5327

X=-5237

5. Կատարե՛ք բազմապատկում․

ա) 4,32 • 1,59 =6.8688

բ) 61,387 • 0,001 =61387

գ) 0,823 • 0,055 =45,265

դ) 22,32 • 0,1 =2.232

6. Կատարիր բաժանում.

ա) 50,4 : 0,2 =

բ) 10,5 : 7 = 

գ) 40,25 : 2,3 = 

դ) 0,01 : 0,2 =

Լրացուցիչ առաջադրանք

1. Շունը կշռում է 2,5 կգ, իսկ կատուն՝ 2,1կգ-ով պակաս։ Որքա՞ն են կշռում շունն ու կատուն միասին։

2. Դրամարկղում կար որոշակի գումար։ Դրամարկղ մուտքագրվեց 480,5 հազար դրամ, ապա դուրս գրվեց 538,1 հազար դրամ, որից հետո դրամարկղում մնաց 930,8 հազար դրամ։ Սկզբում քանի՞ հազար դրամ կար դրամարկղում։

3. Հաշվիր a ու b կողմերով ուղղանկյան մակերեսը, եթե a = 3,6սմ,իսկ  b = 3,13սմ ։

4. Առաջին սենյակի մակերեսը 5,2 մ^2 -ով մեծ է երկրորդ սենյակի մակերեսից, իսկ նրանց մակերեսների գումարը 34,8 մ^2 է։ Գտիր յուրաքանչյուր սենյակի մակերեսը։

5. Հաշվիր հետիոտնի շարժման արագությունը, եթե նա 2,4 ժամում անցել է 10,8 կմ։

1. Ի՞նչով է պայմանավորված մարմիների գույնը։
   Բոլոր մարմինները լուսավորվում են Արեգակի կամ այսպես ասած սպիտակ լույսով:
2. Ո՞ ր գիտնական է ապացուցել,որ արեգակի սպիտակ լույսը,տարբեր գույնի ճառագայթների համախումբն
   Սպիտակ լույսի տարրալուծումը առանձին գույների պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ տարբեր գույնի լույսերը տարբեր չափով են բեկվում պրիզմայում, ինչի հետևանքով առանձնանում են իրարից:
3. Ի՞նչպիսին է կենդանիների աչքի կառուցվածքը։Միջավայրից ստացվող տեղեկատվության մեծ մասը (70−90 %) մարդը ստանում է տեսողության միջոցով: Տեսողության վերլուծիչի շնորհիվ մարդը կարողանում է կողմնորոշվել շրջապատի առարկաների նկատմամբ և խուսափել վտանգից: Մարդկության փորձը, ձեռք բերած գիտելիքները, ստեղծած արվեստը սերունդներին են փոխանցվում գրավոր խոսքի
4. Բացատրե՛ք լուսացույցի գունվոր ապակիների 《գործողությունը》։
   Ծիածանը ծագում է, երբ Արեգակի լույսն անցնում է անձրևի կաթիլների միջով և, ինչպես պրիզմայում, տարրալուծվում է տարբեր գույնի ճառագայթների։
   Հաճախ կարելի է ծիածան տեսնել նաև ջրվեժի, շատրվանի, ջրող մեքենայի առաջացրած ջրափոշու մեջ։
5. Թվարկե՛ք արեգակնային սպեկտրի գույներն ըստ հաջորդականության։
   Եթե պատկերված բոլոր գույնի լույսերը խառնենք իրար, ապա կստացվի սպիտակ լույս:
   Մենք գիտենք, որ սեփական լույս չունեցող մարմինները մեզ տեսանելի են իրենց կողմից անդրադարձրած լույսի շնորհիվ:

    

   Սպիտակ մակերևույթն անդրադարձնում է իր վրա ընկնող բոլոր գույնի լույսերը: Այդ պատճառով տետրի թերթը, ձյունը, բամբակը սպիտակ լույսով լուսավորելիս մեզ սպիտակ են թվում:
6. Ի՞նչու է պրիզմայում կամ ջրի կաթիլում սպիտակ լույսը բաժանվում առանձին գունավոր ճառագայթների.դրանցից,որ գույնի ճառագայթներն են բեկվում՝ա)ամենափոքր չափով բ)ամենամեծ չափով։
   Լույսը շատ կարևոր դեր է կատարում մարդու կյանքում:
   Լույսի շնորհիվ մենք կարողանում ենք ճանաչել մեզ շրջապատող աշխարհը:
   Լույսն է, որ Արեգակից Երկիր հասնելով մեր մոլորակի վրա կյանքի գոյության համար անհրաժեշտ պայմանններ է ստեղծում:
7. Ի՞նչից է կախված անթափանց մարմինների գույնը։Սև մարմինները կլանում են բոլոր գույնի լույսերը և չեն անդրադարձնում դրանցից ոչ մեկը, ինչի հետևանքով սև մարմիններից մեր աչքի մեջ ոչ մի գույնի լույս չի ընկնում:
8. Ի՞նչից է կախված թափանցիկ մարմիների գույնը։Կապույտ գույնի ապակու միջով անցնում է միայն կապույտ լույսը, իսկ մնացածները կլանվում են: Պատուհանի ապակին մեզ անգույն է թվում, որովհետև բաց է թողնում բոլոր գույնի լույսերը:
9. Ձեր կարծիքով ՝ ի՞նչ դեր կարող է գույնը կենդանիների կյանքում։
   Խոտը, ծառի տերևները սպիտակ լույսով լուսավորելիս անդրադարձնում են կանաչ գույնի լույսը, իսկ մնացածները կլանում են: Այդ պատճառով դրանք կանաչ են երևում:
   Սև մարմինները կլանում են բոլոր գույնի լույսերը և չեն անդրադարձնում դրանցից ոչ մեկը, ինչի հետևանքով սև մարմիններից մեր աչքի մեջ ոչ մի գույնի լույս չի ընկնում:

Նախադասությունները լրացրու:

Այնպես ուզում եմ, որ մայրիկս ինձ համար երեք պաղպաղակ գնի:
Այնպես ուզում եմ, որ ջուր խմեմ։

Այնպես ուզում եմ, որ մայրիկս ինձ համար մեքենա գնի։

Այնպես ուզում եմ, որ հայրիկը հաց գնի։

Այնպես ուզում եմ, որ միշտ դաս անեմ։

Այնպես չեմ ուզում, որ անձրև գա:

Այնպես չեմ ուզում, որ իջենեմ բակ խաղալու։
Այնպես չեմ ուզում, որ երեխաներն աղմկեն։

Այնպես չեմ ուզում, որ արև լինի։

Այնպես չեմ ուզում, որ անձրև գա։

2․ Առածները լրացրո՛ւ ընդգծված բառերի հականիշներով:

Չկա չարիք առանց բարիքի:

Ջրի բերածը ջուրը կտանի:

Տերովին տերն է պահել, անտերին գայլն է կերել:

Մտնելուց առաջ միտք արա, թե ոնց դուրսաս:

Ինչքան գետնի երեսն է, յոթ էնքան գետնի տակ է:

1. Կատարիր բազմապատկում․

ա) 3,81 • 2,95 =11,2395

բ) 16,387 • 0,29 =4,75223

գ) 0,782 • 0,55 =4,3010

դ) 17,32 • 896,1 =15520.452

ե) 1,11 • 0,32 =0.3552

զ) 0,92 • 10,03 =9.2276

է) 0,1 • 0,001 =1

ը) 23,57 • 8,192 =193.08544

թ) 17,17 • 17,17 =294.8089

2. Կատարիր գործողությունները և համեմատիր արդյունքները․

ա) 3,76 • 0,1 և 10,26 • 0,03         0.376 >  0.3078

բ) 5,71 • 23 և 2,8 • 45                    131.33     >    126

գ) 1,92 • 8,4 և 17,5 • 0,8              16.128  >     14

դ) 4,25 • 11,1 և 56,8 • 0,2            47.175      >    11.36

ե) 0,705 • 9,43 և 8,99 • 0,77       

զ) 0,006 • 1000 և 100 • 0,083

3. Կատարիր բազմապատկում․

ա) 6,251 ⋅ 7 =

բ) 0,302 ⋅ 5 =

գ) 18,11 ⋅ 30 =

դ) 14,55 ⋅ 2 =

ե) 0,04 ⋅ 85 =

զ) 6,37 ⋅ 9 =

է) 7,86 ⋅ 12 =

ը) 12,5 ⋅ 80 =

թ) 31,232 ⋅ 25 =

4. Ճանապարհորդը 4 ժ քայլել է 5,2 կմ/ժ արագությամբ և 3 ժ՝ 4,8 կմ/ժ արագությամբ։ Որքա՞ն ճանապարհ է նա անցել։
5. Հաշվիր արտահայտության արժեքը․

ա) (6,4 ⋅ 0,5) ⋅ 0,2 =

բ) (15,2 ⋅ 6) ⋅ 8,7 =

գ) 8,1 ⋅ (10,1 ⋅ 0,93) =

դ) 9,8 ⋅ 6,5 ⋅ 4,3 =

Լրացուցիչ առաջադրանք

1. Կատարիր բազմապատկում․

ա) 12 ⋅ 0,36 =

բ) 200 ⋅ 1,25 =

գ) 5 ⋅ 66,99 =

դ) 4 ⋅ 2,575 =

ե) 77 ⋅ 0,98 =

զ) 134 ⋅ 1,73 =

է) 85 ⋅ 18,43 =

ը) 9 ⋅ 34,392 =

թ) 236 ⋅ 7,24 =

2. Երկու քաղաքների միջև եղած ճանապարհը մեքենան կարող է անցնել 5 ժամում, եթե ընթանա 80 կմ/ժ արագությամբ։ Սակայն մեքենան ճանապարհի առաջին կեսն անցել է 100 կմ/ժ արագությամբ, երկրորդը՝ 50 կմ/ժ։ Ինչքա՞ն ժամանակում է մեքենան անցել ամբողջ ճանապարհը։

 1․ Գրի՛ր տրված բառերի հակառակ իմաստը ցույց տվող բառերը:

վախկոտ-անվախ

քիչ-շատ

խորամանկ-միամիտ

դիմաց-հետև

երկար-կարճ

թշնամի-բարեկամ

սուր-բուտ

շշուկ-բարձրաձայն

2․Մեկ բառով գրիր

Երկաթից շինված-Երկաթյա
Արծաթից շինված-արծաթյա
Ոսկուց շինված-ոսկյա
Պղնձից շինված-Պղնձյա
Փայտից շինված-փայտյա
Բրդից պատրաստված-բրդյա
Արծաթից պատրաստված —
Մետաքսից պատրաստված-մետաքսյա

Արտահայտի՛ր մեկ բառով.

ցրտերն ընկնել-ցրտնլ

ջարդ ու փշուր անել-կոտրատել

չափից դուրս-անչափ

սիրտը վախ ընկնել-վախենալ

ճանապարհ ընկնել-ճանապարհվել

վնաս չունի-անվնաս

ձայն-ծպտուն չհանել-չխոսել

կարոտը քաշել-կարոտել

1.Ո՞րքան է նորմալ աչքի լավագույն տեսողության հեռավորությունը։Մարդիկ և կենդանիները շրջակա միջավայրի մասին ամենաշատ տեղեկությունը ստանում են տեսողության միջոցով:

2.Թվարկե՛ք մարդու աչքի մասերը և նշե՛ք դրանց նշանակությունը։Մարդիկ և կենդանիները շրջակա միջավայրի մասին ամենաշատ տեղեկությունը ստանում են տեսողության միջոցով: Տեսողությունն օգնում է մարդուն տարբերել մարմինների ձևը, չափերը, գույնը, իմանալ` հեռու, թե՞ մոտիկ են գտնվում դրանք, շարժվում, թե՞ անշարժ են:

3.Ձեզ հայտնի ի՞նչ եղանակով են կարճատեսությունը շտկում։ 4.Ի՞նչ է պետք անել տեսողության արատները կանխելու համար։

1. Առանձնացրո՛ւ անձնանիշ և իրանիշ  գոյականները:
Գունդ, գնդապետ, գնդացիր, Եգիպտոս, եգիպտացի, եգիպտացորեն, թիզ, թզուկ, ձիակառք, կառապան, վաճառատուն, վաճառական, ուղեվարձ, ուղևոր, վերելք, վիրաբույժ, հնդկացի, հնդկացորեն, հայ, Հայաստան, դերբայ, դերասան, հացաբույս, հացթուխ, խոհարար, խոհանոց, լրագիր, լրտես, հետախույզ, հետևանք:

անձնանիշ-գնդապետ, գնդացիր,թիզ, թզուկ,վաճառական,ուղևոր,վիրաբույժ, հնդկացի,հայ,հացթուխ, խոհարար,, խոհանոց, լրտես, հետախույզ,

իրանիշ-Գունդ,Եգիպտոս,եգիպտացի,եգիպտացորեն,ձիակառք,կառապան, վաճառատուն,ուղեվարձ,վերելք, հնդկացորեն, Հայաստան, դերբայ, դերասան, հացաբույս, լրագիր․, հետևանք

Ինչպե՞ս ենք անվանում…

մարդ, որը լողում է — լողորդ

մարդ, որը հեծանիվ է քշում —հեծանվորդ

մարդ, որը մեքենա է վարում – վարորդ

մարդ, որը ճամփա է գնում -ճամփորդ

մարդ, որն առաջնորդում է-առաջնորդ

մարդ, որը որս է անում-որսորդ-

մարդ, որն անցնում է ինչ-որ տեղով-անցորդ

մարդ, որը գնումներ է կատարում-գնորդ

Առանձնացրո՛ւ այն մասը, որն ընդհանուր է բոլոր բառերի համար:
Մասնիկը գրի՛ր՝  որդ:

_______________________մասնիկը ցույց է տալիս ինչ-որ բան անող: